Napięciowy ból głowy zaliczany jest do pierwotnych bólów głowy. Charakteryzuje się łagodnym lub umiarkowanym nasileniem. Napady napięciowego bólu głowy charakteryzują się dużą rozpiętością czasu trwania – od kilkudziesięciu minut do kilku dni i mają charakter uciskowy. Występują w przypadku nawet 80% populacji na całym świecie. Dotyczą zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. Ból głowy typu napięciowego diagnozowany jest równie często u obu płci w odróżnieniu od migreny, która znacznie częściej pojawia się u kobiet niż u mężczyzn.

Etiologia napięciowego bólu głowy nie jest do końca jasna. Najczęściej wskazuje się na przyczyny natury psychologicznej, ale może mieć on również podłoże fizjologiczne. Ból napięciowy to zaburzenie wynikające z dwóch mechanizmów: wzmożonego napięcia mięśni czaszkowych oraz podwyższonej wrażliwości obwodowych receptorów bólowych.

Wśród czynników zwiększających ryzyko wystąpienia napięciowego bólu głowy wymienia się:

W międzynarodowej klasyfikacji bólów głowy zaproponowano następujący podział napięciowych bólów głowy w zależności od czasu trwania objawów:

W przeciwieństwie do migreny ból napięciowy jest obustronny i pozbawiony pulsowania. Często odczuwalny jest jako ucisk – towarzyszy mu wrażenie hełmu lub obręczy nałożonej na głowę. Natężenie bólu jest od łagodnego do umiarkowanego. W trakcie napadu osoba  jest w stanie wykonywać codzienne aktywności domowe i zawodowe. Sporadycznemu i epizodycznemu bólowi napięciowemu nie towarzyszą nudności ani wymioty. Mogą zaś pojawić się: fotofobia (światłowstręt) lub fonofobia (nadwrażliwość na dźwięki). U niektórych osób może występować wzmożone napięcie mięśni głowy i związana z tym tkliwość w okolicach skroni. Natomiast ataki przewlekłego bólu napięciowego trwają od kilku godzin do kilku dni, bywają nieprzerwane i mogą wiązać się z nimi nudności bez wymiotów.

Napięciowy ból głowy często narasta z biegiem dnia i ustępuje podczas snu. Atak bólu wybudzający w nocy nie jest typowy dla tego typu bólu głowy i może sugerować inną przyczynę.

Rozpoznanie napięciowych bólów głowy nie wymaga badań dodatkowych, może ją przeprowadzić lekarz rodzinny na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego. Jego celem jest wykluczenie innych przyczyn bólu głowy. Zazwyczaj nie jest potrzebna diagnostyka obrazowa, laboratoryjna czy elektroneurofizjologiczna. Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas i nie ustępują po zastosowaniu konwencjonalnego leczenia, wskazane jest skorzystanie z porady specjalisty, np. neurologa. Poszerzenie diagnostyki konieczne jest również wówczas, gdy ból ma ostry początek, znaczne nasila się, dochodzi do utraty przytomności czy drgawek.

Gdy dolegliwości są długotrwałe lub ulegają nasileniu, należy niezwłocznie zgłosić się do placówki medycznej. Lekarz przeprowadzi wywiad oraz niezbędne badania i na tej podstawie zaplanuje odpowiednią farmakoterapię.

Objawowe leczenie napięciowych bólów głowy polega na podawaniu leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Zgodnie z zaleceniami Europejskiej Federacji Towarzystw Neurologicznych udowodnioną skuteczność mają: paracetamol, aspiryna, ketoprofen, diklofenak, ibuprofen i nimesulid sodu. U niektórych pacjentów uzasadnione jest zastosowanie takich leków jak kodeina czy naproksen.

W przypadku chorych, którzy zmagają się z nawracającymi napięciowymi bólami głowy, zalecane jest zastosowanie leczenia profilaktycznego, które polega na przyjmowaniu leków przeciwdepresyjnych w niewielkich dawkach przez dłuższy czas. Taką terapię stosuje się w przypadku, gdy ból napięciowy występuje często i związany jest z przyjmowaniem dużej ilości niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W leczeniu profilaktycznym stosuje się takie substancje, jak: mianseryna, amitryptylina, mirtazapina, klomipramina lub wenlafaksyna.

W leczeniu napięciowych bólów głowy istotne znaczenie mają też metody niefarmakologiczne. Ponieważ najczęstszą przyczyną dolegliwości jest stres, należy zidentyfikować czynniki wywołujące objawy i jeśli to możliwe, unikać ich. Dodatkowo warto skorzystać z technik relaksacyjnych, akupunktury, fizjoterapii. Długotrwałą ulgę w bólu może przynieść również regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności, np. spacery, joga, pływanie. Długotrwały napięciowy ból głowy może znacząco utrudnić codzienne funkcjonowanie dlatego warto zapobiegać jego nawrotom, prowadząc zdrowy, spokojny tryb życia.