Excerdin Main Logo
Migrena Wskazania Składniki Q&A Artykuły Dla profesjonalisty
Migrena
Wskazania
Składniki
Q&A
Artykuły
Dla profesjonalisty
Silny ból głowy – przyczyny i rodzaje dolegliwości
Ból głowy to jedna z najczęstszych dolegliwości, z jakimi zmagamy się na co dzień. Najczęściej jest on na tyle łagodny, że bez problemu można złagodzić go przy pomocy konwencjonalnych leków bez recepty. Zdarzają się jednak tak silne bóle głowy, że wymagają interwencji lekarskiej, a nawet hospitalizacji. Przedstawiamy rodzaje i przyczyny tych dolegliwości.
Slide Slide Slide Slide
Spis treści:
Ból głowy – kogo dotyczy problem? Rodzaje bólu głowy Najczęstsze przyczyny silnego bólu głowy Czym się charakteryzuje napięciowy ból głowy? Jak rozpoznać migrenowy ból głowy? Czym jest klasterowy ból głowy? Diagnostyka bólu głowy Leczenie bólu głowy Domowe sposoby na ból głowy
Ból głowy – kogo dotyczy problem?
Bóle głowy w równym stopniu dotyczą kobiet i mężczyzn. Pojawiają się w różnym wieku. Szacuje się, że bóle głowy o różnym nasileniu odczuwało w swoim życiu nawet 90% populacji świata. Większość osób doświadczających bólu głowy i biorących udział w badaniu Poland U&A – Pain Relief Systemics Category określiło swoje dolegliwości jako chwilowe. W 33% przypadków problem narastał stopniowo i stawał się coraz częstszy. 22% respondentów odpowiedziało, że ból głowy jest stałą częścią ich życia.
Rodzaje bólu głowy
Wyróżnia się ponad 280 różnych rodzajów bólów głowy, które zostały odpowiednio sklasyfikowane. Podstawowy podział to bóle pierwotne i wtórne.
Do najczęstszych pierwotnych bólów głowy należą:
napięciowy ból głowy,
migrena,
kłujący ból głowy,
kaszlowy ból głowy,
wysiłkowy ból głowy,
klasterowy ból głowy,
ból głowy związany z aktywnością seksualną,
nerwobóle.
Bóle wtórne wynikają z innych dolegliwości, takich jak zakażenie, uraz głowy i szyi czy zapalenie zatok.
W nomenklaturze medycznej występuje również określenie piorunującego bólu głowy. Charakteryzuje się on nagłym początkiem i bardzo silnymi dolegliwościami, trwającymi powyżej 5 minut. Maksymalne nasilenie objawów następuje w czasie krótszym niż jedna minuta. Ból piorunujący opisywany jest przez pacjentów jako najsilniejszy w ich życiu, przypominający uderzenie pioruna lub wystąpienie silnego urazu. Ostry ból głowy jest przyczyną 1–4% interwencji na oddziałach ratunkowych.
Najczęstsze przyczyny silnego bólu głowy
Jak wspomnieliśmy wcześniej, wtórne bóle głowy związane są z konkretną dolegliwością, chorobą lub spożytą substancją. Mogą to być:
wzrost ciśnienia krwi w przebiegu nadciśnienia tętniczego,
zapalenie zatok przynosowych,
zapalenie ucha środkowego,
choroba oczu, np. jaskra,
uraz głowy,
zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego,
zażywanie, np. alkoholu, narkotyków, leków (tzw. polekowy ból głowy),
składnik diety, np. wysoka zawartość azotynów, azotanów czy glutaminianu sodu.
W przypadku bólu pierwotnego jego przyczyny nie są jednoznaczne. Zauważono, że często współwystępuje z zaburzeniami neurologicznymi. Do najczęściej wymienianych czynników, które mogą wywoływać bóle głowy tego typu, należą:
stres (najczęstsza przyczyna bólu głowy),
gwałtowne zmiany temperatury otoczenia,
niedobór lub nadmiar snu,
ekspozycja na hałas,
zmęczenie,
wysiłek fizyczny,
odwodnienie,
głód,
zmiany hormonalne,
ekspozycja na bardzo jasne światło,
predyspozycje genetyczne (np. w przypadku migreny).
Czym się charakteryzuje napięciowy ból głowy?
Napięciowy ból głowy jej zazwyczaj łagodny lub umiarkowany. To zdecydowanie najczęstsza dolegliwość tego typu, spotykana u około 80% populacji. Napięciowy ból głowy może wystąpić równie często u mężczyzn i kobiet. Atak bólu głowy typu napięciowego trwa od kilkudziesięciu minut do kilku dni. Ma charakter uciskowy i lokalizuje się po obu stronach głowy. Często pojawia się tkliwość w okolicach skroni. Napady bólu napięciowego zazwyczaj nie utrudniają codziennego funkcjonowania. Objawy występują w ciągu dnia i ustępują podczas snu.
Wyróżnia się trzy typy napięciowego bólu głowy:
sporadyczne i epizodyczne napięciowe bóle głowy (występują w mniej niż 12 dni w roku),
częste epizodyczne napięciowe bóle głowy (występują od 12 do 180 dni w roku),
przewlekłe napięciowe bóle głowy (występują częściej niż w 180 dni w roku).
Przewlekłym bólom głowy napięciowym mogą towarzyszyć nudności i wymioty. Może również pojawić się nadwrażliwość na światło lub dźwięki, ale tylko jeden z tych objawów – gdy występują oba, istnieje podejrzenie, że przyczyną bólu głowy jest migrena.
Jak rozpoznać migrenowy ból głowy?
Bóle migrenowe dotyczą w głównej mierze kobiet. Czynniki genetyczne mogą odpowiadać za około jedną trzecią przypadków występowania migreny. Ryzyko pojawienia się dolegliwości zależy jednak od stopnia pokrewieństwa oraz typu symptomów. Największe prawdopodobieństwo dziedziczenia występuje w przypadku migreny bez aury.
Dolegliwość ta może przybierać różne formy, a każda z nich charakteryzuje się innym zestawem objawów. U jednych osób występuje tylko pulsujący ból głowy o różnym nasileniu, u innych może pojawić się tzw. aura, która poprzedza napad bólu. Charakterystyczne dla wszystkich typów migreny jest tworzenie się jednostronnego bólu. Wielu osobom towarzyszą przy tym nudności i wymioty, a także nadwrażliwość na światło, hałas i dotyk.
Przed rozpoczęciem leczenia migreny ocznej konieczne jest wykluczenie innych chorób, mogących dawać podobne dolegliwości, m.in. jaskry, neuropatii nerwu wzrokowego czy przemijającego niedokrwienia mózgu.
faza prodromalna (zwiastująca) – rozpoczyna się około 24–48 godzin przed pojawieniem się bólu głowy i objawia się m.in. sennością, obniżeniem nastroju, drażliwością, sztywnością odcinka szyjnego kręgosłupa;
aura – trwa około 5–60 minut i daje takie objawy, jak: zaburzenia widzenia, trudności w mówieniu, zaburzenia czucia;
ból głowy – występuje bezpośrednio po ustąpieniu aury lub jeszcze w trakcie jej trwania i obejmuje jedną stronę głowy;
faza postdromalna – po ustąpieniu objawów bólu głowy chory odczuwa jeszcze przez jakiś czas wyczerpanie, osłabienie i dezorientację.
Czym jest klasterowy ból głowy?
Klasterowe bóle głowy to rodzaj trójdzielno-autonomicznych bólów głowy. Jest to silny, jednostronny ból głowy. Charakteryzuje się krótkim czasem trwania i dodatkowymi objawami, występującymi po tej samej stronie, m.in.: łzawieniem, przekrwieniem śluzówki nosa, wyciekiem z nosa, obrzękiem powiek, poceniem się czoła i twarzy, zaczerwienieniem, uczuciem pełności w uchu, zwężeniem źrenicy, opadaniem powieki.  W ciężkich przypadkach mogą pojawić się nudności i wymioty.
Klasterowy ból głowy pojawia się częściej u mężczyzn niż u kobiet. Występuje u 0,1–0,4% populacji. Najczęściej lokalizuje się okolicy oczodołu i policzka. Może promieniować do ucha i tyłu głowy. Ból ustępuje po kilkunastu minutach lub kilku godzinach i pojawia się ponownie 1–8 razy w ciągu dnia. Typowe dla tego typu bólu jest to, że objawy występują codziennie przez kilka tygodni, a następnie zanikają na co najmniej miesiąc. Do napadów dochodzi w nocy lub nad ranem.
Diagnostyka bólu głowy
Diagnostyka bólu głowy opiera się przede wszystkim na wywiadzie z pacjentem. Na tej podstawie lekarz próbuje ustalić, co może powodować bóle głowy. Zadawane są pytania o: częstotliwość doświadczania dolegliwości, rodzaj i lokalizację bólu oraz objawy towarzyszące, a także przyjmowane leki czy ogólny stan zdrowia pacjenta. Nie zawsze jednak to wystarcza, aby postawić diagnozę.
W przypadku bardzo silnego bólu lub innych, niepokojących symptomów (np. zawroty głowy, drgawki, utrata przytomności) lekarz zleca dodatkową diagnostykę. W zależności od podejrzewanego schorzenia mogą to być: badania krwi, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.
Leczenie bólu głowy
W przypadku bólu głowy o niewielkim nasileniu bez dodatkowych objawów wystarczającym może okazać się zastosowanie leku przeciwbólowego dostępnego bez recepty. Długo utrzymujący się lub silny ból głowy powinien jednak skłonić do wizyty u lekarza. Nie należy przyjmować leków przeciwbólowych bez konsultacji ze specjalistą. Paradoksalnie, takie działanie może doprowadzić nawet do wystąpienia bólu głowy spowodowanego nadużywaniem leków. To lekarz powinien ustalić właściwą farmakoterapię. Plan leczenia dobierany jest indywidualnie na podstawie wywiadu lekarskiego. Pacjenci, którzy cierpią na częste, nawracające bóle głowy powinni prowadzić dzienniczek bólów głowy, aby podczas wizyty dysponować informacjami na temat częstotliwości, intensywności i czasu trwania dolegliwości. Bardzo silny, nagły ból głowy wymaga pilnej diagnostyki.
Domowe sposoby na ból głowy
Często odczuwalne silne bóle głowy mają oczywisty wpływ na jakość życia. Oddziałują zarówno na kondycję ciała, jak i na stan psychiczny. Codzienny ból głowy może powodować problemy z emocjami, koncentracją i sprawnością. Przewlekłe przyjmowanie leków przeciwbólowych wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Na szczęście niektórym rodzajom bólu głowy można zapobiegać.
Leczenie bólu głowy w wielu przypadkach można wspomagać domowymi sposobami i różnego rodzaju metodami niefarmakologicznymi. Należy przede wszystkim zidentyfikować czynniki wywołujące objawy i jeśli to możliwe, wyeliminować je ze swojego życia. Ból głowy typu napięciowego, który spowodowany jest głównie stresem, można skutecznie zniwelować, stosując różnego rodzaju techniki relaksacyjne, akupunkturę czy fizjoterapię. W łagodzeniu bólu pomagają też masaże głowy.
Bibliografia:
Tabak J., Kopański Z., Kulesa-Mrowiecka M., Rowiński J., Furmanik F., Liniarski M. (2018). Bóle głowy: wybrane aspekty epidemiologiczne i etiopatogenezy. Journal of Clinical Healthcare, (2), s. 23-27. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/145596/kopanski_et-al_bole_glowy_wybrane_aspekty_epidemiologiczne_i_etiopatogenezy_2018.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
Fliciński J., Żarowski M., Steinborn B. (2014). Nowa klasyfikacja Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy. Różnice i podobieństwa między ICHD-3 beta i ICHD-2. Neurologia Dziecięca, 23(46), 39-45. https://www.academia.edu/download/84114870/neurologia_46-39-44.pdf.
Hellmann M., Rychlik P., Siemiński M. (2019). Piorunujący ból głowy — etiologia, diagnostyka, leczenie. Polski Przegląd Neurologiczny, 15(2), 71-87. https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/download/PPN.2019.0016/48902.
Goldstein J., Silberstein S. D., Saper J. R., Elkind A. H., Smith T. R., Gallagher R. M., Baggish J. (2005). Acetaminophen, aspirin, and caffeine versus sumatriptan succinate in the early treatment of migraine: results from the ASSET trial. Headache: The Journal of Head and Face Pain, 45(8), s. 973-982.
Stępień A., Kozubski W., Rożniecki J., Domitrz I. (2020). Leczenie migreny. Zalecenia opracowane przez grupę ekspertów Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy, Polskiego Towarzystwa Badania Bólu i Sekcji Badania Bólu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego. Ból, 21(2), s. 11-30.
Poland U&A – Pain relief systemics category (2022). Research Report prepared for Haleon.
Bartoszek K. (2016) Klasterowy ból głowy. Medycyna praktyczna. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/146312,klasterowy-bol-glowy.
PM-PL-XCDRN-24-00016